Staat uw vraag er niet tussen? Stel uw vraag aan de expertpool.

1. Wat is de Nationale Omgevingsvisie (NOVI)?
2. Hoe verhoudt de NOVI zich tot de omgevingswet?
3. Hoe is de Nationale Omgevingsvisie tot stand gekomen?
4. Wat staat er in de NOVI?
5. Wat zijn de afwegingsprincipes en belangrijkste keuzes in de NOVI ?
6. Nu aan de slag: hoe uitvoering geven aan de NOVI?
7. Hoe werken we samen?
8. Wat is het belang van de voorlopige NOVI-gebieden?
9. Bij welke bestaande trajecten en programma’s sluit de NOVI aan?
10. Hoe wordt de voortgang van NOVI gemonitord?
11. Heeft Covid-19 gevolgen voor de NOVI?
12. Hoe meld ik me aan voor de nieuwsbrief?
13. Is er een gedrukt exemplaar verkrijgbaar van de Nationale Omgevingsvisie, Toelichting en/of Uitvoeringsagenda?

1.Wat is de Nationale Omgevingsvisie (NOVI)?
De Nationale Omgevingsvisie (NOVI) is de langetermijnvisie van het Rijk op de toekomstige duurzame leefomgeving. Met de NOVI geeft het kabinet richting aan de grote opgaven die het aanzien van ons land de komende dertig jaar ingrijpend zullen veranderen. Denk aan het bouwen van rond de 1 miljoen nieuwe woningen, ruimte voor opwekking van duurzame energie, aanpassing aan een veranderend klimaat, ontwikkeling van een circulaire economie en omschakeling naar kringlooplandbouw. Alles met zorg voor een gezonde bodem, schoon water, behoud van biodiversiteit en een aantrekkelijke leefomgeving. De NOVI geeft richting door strategische keuzes te maken. Ook maakt de NOVI ruimte voor maatwerk in de regio en werkt gebiedsgericht, dat wil zeggen bij de aanpak van de opgaven worden de kenmerken van het gebied als uitgangspunt genomen.

2.Hoe verhoudt de NOVI zich tot de Omgevingswet?
De Nationale Omgevingsvisie (NOVI) is een instrument binnen de Omgevingswet. De nieuwe Omgevingswet maakt de regels eenvoudiger, biedt ruimte aan ontwikkeling en beschermt de leefomgeving. Vanwege het uitstel van de inwerkingtreding van de Omgevingswet komt de NOVI als structuurvisie uit onder de bestaande Wet ruimtelijke ordening (Wro). Zodra de Omgevingswet in werking is getreden, zal deze structuurvisie gelden als de Nationale Omgevingsvisie, zoals in de nieuwe wet is bedoeld. Meer lezen over de NOVI en de Omgevingswet.

3.Hoe is de Nationale Omgevingsvisie tot stand gekomen?
De Nationale Omgevingsvisie (NOVI) is een visie voor heel Nederland en tot stand gekomen in nauwe samenwerking met provincies, gemeenten, waterschappen en maatschappelijke instellingen. Ook zijn opvattingen van burgers over de fysieke leefomgeving gepeild. Kinderen en jongeren hebben hun perspectief op de toekomst van Nederland geschetst. Na de vaststelling van de Ontwerp NOVI in juni 2019 heeft iedereen via de formele inspraakprocedure zienswijzen kunnen indienen.

4.Wat staat er in de NOVI?
De Nationale Omgevingsvisie (NOVI) geeft richting voor keuzes, inspireert, stelt kaders en zorgt voor een integrale aanpak van strategische opgaven in de fysieke leefomgeving. Vier prioriteiten staan centraal:  ruimte voor klimaatadaptatie en energietransitie, een duurzaam en (circulair) economisch groeipotentieel, sterke en gezonde steden en regio’s en een toekomstbestendige ontwikkeling van het landelijk gebied. De belangrijkste keuzes leest u bij vraag 5.

De NOVI stelt een nieuwe aanpak voor: integraal, samen met andere overheden en maatschappelijke organisaties, en met meer sturing en richting vanuit het Rijk. De opgaven rond wonen, klimaat, energie, circulaire economie, verkeer en vervoer en landbouw zijn zo groot en ingewikkeld dat meer sturing vanuit het Rijk gevraagd wordt. Bijvoorbeeld bij ontwikkellocaties voor woningbouw in stedelijk netwerk Nederland, door het sturen op clustering van logistieke functies en door functies beter af te stemmen op onze natuur en landschap. Zo kan het Rijk samen met andere partijen gebiedsgericht tot juiste keuzes en een integrale aanpak  komen.

5.Wat zijn de afwegingsprincipes en belangrijkste keuzes in de NOVI ?
Behoud van omgevingskwaliteit staat in de NOVI centraal. Dat wil zeggen dat alle ontwikkelingen met oog voor de natuur, gezondheid, milieu en duurzaamheid plaatsvinden. De NOVI maakt hierbij gebruik van drie afwegingsprincipes: 1) Combinaties van functies gaan voor enkelvoudige functies, 2) Kenmerken en identiteit van een gebied staan centraal, en 3) Afwentelen wordt voorkomen.

Inhoudelijk belangrijkste keuzes

• een klimaatbestendige inrichting van Nederland. Daarvoor is nodig dat we functies meer in evenwicht met natuurlijke systemen (bodem en water) inpassen (vb op termijn verhogen van grondwaterstand in veenweidegebieden);
• de transitie van de energievoorziening, bij de inpassing van duurzame energie hebben we oog voor omgevingskwaliteit (vb zonneladder);
• de transitie naar een circulaire economie met behoudt van concurrentiekracht en een aantrekkelijk vestigingsklimaat (vb transitie havengebieden);
• de ontwikkeling van het Stedelijk Netwerk Nederland; hiermee sturen we op de verstedelijking in samenhang bereikbaarheid, benutten we het potentieel van heel Nederland (vb benoemen ontwikkellocaties woningbouw). We versnellen de woningbouw met oog voor omgevingskwaliteit (vb verstedelijkingsstrategie);
• concentratie van de stedelijke ontwikkeling/logistieke functies en behouden hiermee de openheid van het landschap (vb voorkeursvolgorde logistieke functies);
• op termijn herindeling van het landelijk gebied in goed evenwicht met de natuur en landschap. We werken aan de omslag naar de kringlooplandbouw.

6.Nu aan de slag: hoe uitvoering geven aan de NOVI?
Samen met de NOVI is een Uitvoeringsagenda gepresenteerd. Hierin staat hoe het Rijk, samen met alle betrokken overheden en andere partijen, uitvoering zal geven aan de NOVI. Per prioriteit worden programma’s en instrumenten benoemd. Bijvoorbeeld: Programma Energiehoofdstructuur, Programma Gezonde Leefomgeving en het Nationaal Programma Landelijk Gebied. De doorvertaling van de NOVI naar regionale aanpakken wordt beschreven in Omgevingsagenda’s en regionale verstedelijkingsstrategieën.

Zo kunnen Rijk en regio samen de noodzakelijke stappen zetten en de grote, noodzakelijke transities voor elkaar krijgen met oog voor de samenhang met andere opgaven. De aanpak kan per gebied verschillen, uitgaande van de verschillende opgaven en spelers. Opgavegericht en gebiedsgericht werken dus om samen de belangrijke transities voor elkaar te krijgen en zo nodig buiten de bestaande kaders te werken.

Naar de Uitvoeringsagenda

7.Hoe werken we samen?

Hoewel de Nationale Omgevingsvisie op basis van de Omgevingswet alleen bindend is voor het Rijk, vindt het kabinet het heel belangrijk dat de NOVI een nationale visie is en niet alleen een visie van de Rijksoverheid. Om de grote opgaven aan te pakken is het noodzakelijk dat de gezamenlijke overheden als één overheid opereren. De andere overheden en ook  burgers en bedrijven zijn niet juridisch aan de NOVI gebonden, maar wel aan regels en normen die op basis van de NOVI worden opgesteld. Het is wel belangrijk dat de omgevingsvisies van Rijk, provincies en gemeenten op elkaar aansluiten, ook voor de onderbouwing van keuzes die in provincies en gemeenten worden gemaakt. Dat wordt onder andere bereikt met het opstellen van Omgevingsagenda’s.

Naar de Omgevingsagenda's

8.Wat is het belang van de voorlopige NOVI-gebieden?
Om verschillende urgente opgaven voor gebieden integraal op te pakken zijn acht voorlopige NOVI-gebieden aangewezen. Dit zijn gebieden waar verschillende grote, ingewikkelde opgaven spelen. Het gaat onder meer om de havengebieden van Amsterdam en Rotterdam. Hier wordt gewerkt aan kansen voor CO2-arme bedrijvigheid, combinaties van havenactiviteit, duurzame energieopwekking, wonen en natuur. In de landelijke gebieden De Peel en het Groene Hart gaat het om een transitie naar minder belastend bodemgebruik. In de regio Groningen en de regio Zwolle speelt vooral de aanpak van energie- en klimaattransitie in relatie tot de verstedelijking. Zuid-Limburg en de Zeeuws-Vlaamse Kanaalzone zijn eveneens voorlopig NOVI-gebied. Hier worden, samen met het Rijk, grensoverschrijdende kansen voor economie, wonen en duurzaamheid benut. Het Rijk zet voor deze gebieden extra capaciteit en middelen in om samen met andere overheden te komen tot een meer integrale aanpak van opgaven.

Naar de NOVI gebieden

9.Bij welke bestaande trajecten en programma’s sluit de NOVI aan?
Uitgangspunt voor het betrekken van verschillende partijen is dat er zoveel mogelijk wordt aangesloten bij lopende trajecten waarin wordt gewerkt aan de fysieke leefomgeving. Deze trajecten komen in de praktijk al samen voor relevante thema’s als: stad, veilige delta, infrastructuur, ruimte, transport, voedsel, milieu en energietransitie. Een goede wisselwerking tussen de NOVI en deze trajecten is een hele belangrijke slaagfactor.

Naar de programma's

10.Hoe wordt de voortgang van NOVI gemonitord?
Jaarlijks vindt een nationale NOVI-conferentie plaats waar het Rijk, de medeoverheden en betrokken partijen de voortgang van uitvoering en uitwerkingsplannen bespreken, met als doel de gezamenlijke uitvoeringskracht versterken. Het Planbureau voor de leefomgeving (Pbl) voert een tweejaarlijkse monitor uit. Elke vier jaar is er een burgerperspectiefonderzoek. Zo nodig wordt de NOVI iedere vier jaar bijgesteld.

11.Heeft Covid-19 gevolgen voor de NOVI?
COVID-19 zorgt voor een flinke aanpassing in onze focus. Het is belangrijk om meer inzicht te krijgen in de (economische) effecten van COVID-19 en de 1,5 meter samenleving. Wellicht heeft dit ook op de langere termijn invloed op hoe we wonen en werken vormgeven in ons land. Een belangrijk voorbeeld hiervan is het groen in onze directe leefomgeving. Dat zijn we door deze bijzondere tijd anders en meer gaan waarderen dan voorheen. Op dit moment werkt het kabinet aan een economisch herstelbeleid. Het is van belang dat dit herstelbeleid ook de doelen op het terrein van leefomgevingsbeleid voor de langere termijn dient.

12.Hoe meld ik me aan voor de nieuwsbrief?
Via deze link meldt u zich aan voor de nieuwsbrief.

13. Is er een gedrukt exemplaar verkrijgbaar van de Nationale Omgevingsvisie, Toelichting en/of Uitvoeringsagenda?

De documenten zijn niet gedrukt verschenen. U kunt de pdf-versies vinden en desgewenst downloaden via: https://www.denationaleomgevingsvisie.nl/publicaties/novi-stukken+publicaties/default.aspx.