Nationale regie in de ruimtelijke ordening
De ruimte in Nederland is schaars, terwijl ruimtelijke opgaven groot zijn. De urgente maatschappelijke opgaven zoals het woningtekort, de kwaliteit van de natuur, de transitie van de landbouw en de verduurzaming van de energievoorziening hebben allemaal grote ruimtelijke impact. De schaarste aan ruimte maakt dat het Rijk de regie in het ruimtelijke domein moet hernemen: om te kiezen, om te verdelen en om een eerlijke uitkomst mogelijk te maken in dit verdeelvraagstuk.

Dat schrijft minister De Jonge voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening dinsdag 17 mei jongstleden aan de Eerste en Tweede Kamer. De brief legt het fundament voor de ontwikkeling van het nationaal ruimtelijk beleid.

Nationale keuzes
Allereerst gaat het Rijk aangeven welke nationale opgaven in een provincie moeten landen (nationale keuzes). Zoals waar de Nederlandse energiehoofdstructuur komt te liggen, wat het vestigingsbeleid wordt van hyperscale datacenters en hoe we de natuur gaan beschermen. De keuzes moeten in oktober 2022 duidelijk zijn.

Ruimtelijke puzzel per provincie
De twaalf provincies wordt vervolgens gevraagd om de nationale opgaven en doelen ruimtelijk in te passen en te combineren met decentrale opgaven. Dit lukt alleen als we opgaven met elkaar combineren en clusteren. Bijvoorbeeld door  het plaatsen van zonnepanelen op daken van bedrijven. Of woningbouw altijd te combineren met werkgelegenheid en bereikbaarheid. Per 1 juli 2023 is dan duidelijk of de ruimtelijke puzzel lukt. Daar waar opgaves niet passen, kijkt het Rijk of er nationale aanvullende keuzes nodig zijn.

NOVEX-gebieden
Zestien gebieden waar de opgaven heel complex en urgent zijn, worden aangewezen als NOVEX-gebied. Dit zijn de voormalige NOVI-gebieden, de gebieden met grote verstedelijkingsopgaven en de regio Schiphol en de Lelylijn. In deze gebieden gaan Rijk en regio samen de ingewikkelde ruimtelijke puzzel leggen.

Beschermen van onze leefomgeving
Water en bodem zijn zoveel mogelijk leidend bij het maken van deze keuzes en het uiteindelijk leggen van de ruimtelijke puzzel. Zodat wateroverlast, watertekort, verdroging van natuurgebieden en verslechtering van de waterkwaliteit tegen worden gegaan. We zetten de ondergrond niet meer zomaar meer naar onze hand en bewaken de balans tussen het ontwikkelen en het beschermen van onze leefomgeving.

Regie via twee programma’s
Regie op bovenstaande provinciale en gebiedsgerichte samenwerking wordt gevoerd via het Programma NOVEX. In het programma Mooi Nederland wordt de regie op het behoud van ruimtelijke kwaliteit en identiteit geborgd. Deze programma’s worden voor de zomer gepresenteerd.