Het doel van de bijeenkomst was ‘leren van elkaar’: wat werkt goed bij de ontwikkeling van Omgevingsagenda’s? Wat zijn uitdagingen – en wat zijn daarbij mogelijke oplossingen?
“De Omgevingsagenda’s zijn voor iedereen een nieuw instrument”, vertelt Mayke Hoogbergen, programmacoördinator bij het ministerie van BZK en mede-organisator van de leerdag. “Er zijn al veel interbestuurlijke programma’s, maar met de Omgevingsagenda’s gaat het om het hele spectrum van de fysieke leefomgeving dat samenkomt in gebieden.”
Alle landsdelen zijn bezig met hun eigen opgaven: er is sprake van maatwerk. Maar er is natuurlijk ook veel overlap. Hoogbergen: “Daarom hebben we deze leerdag georganiseerd: om ervaringen uit te wisselen. Niet iedereen hoeft zelf het wiel uit te vinden.”
Een gedeelte van de online bijeenkomst bestond uit deelsessies, waarbij de deelnemers in kleine groepjes praktische vragen bespraken. Hoogbergen: “Bijvoorbeeld: hoe doe je dat nu, een ‘adaptief en cyclisch proces’ organiseren, dus aanpassend en terugkerend? En hoe werk je samen over bestuurlijke grenzen heen? We hebben de indruk dat die aanpak heel goed heeft gewerkt.”
Zoektocht
Deelnemer René Cimmermans is het daarmee eens. Hij is lid van het kernteam voor de Omgevingsagenda van Brabant/Limburg en voorzitter van het Beraad Ruimtelijk Beleid van het Interprovinciaal Overleg (IPO). “Dit was een heel prettige manier van werken”, zegt hij. “Doordat het zo laagdrempelig was, hebben we veel informatie kunnen uitwisselen.”
Voor Cimmermans leverde dat een eyeopener op: het feit dat alle regio’s in precies hetzelfde schuitje zitten. “Het maken van een goede Omgevingsagenda is een behoorlijke zoektocht”, licht hij toe. “Wij denken soms dat wij de enigen zijn die met bepaalde vragen worstelen, maar dat bleek beslist niet zo te zijn. Juist daarom viel er voor iedereen veel te leren: welke keuzen maken de andere regio’s, en waarom? Wat werkt het beste? Heel praktisch en positief.”
Prioriteiten stellen
Zelf bracht Cimmermans een concrete kennisvraag in: hoe stel je prioriteiten in dat enorm brede veld aan opgaven? Oost-Nederland, dat al wat verder is, bood wat dat betreft een waardevolle inkijk. “Het antwoord bleek tweeledig te zijn”, vertelt Cimmermans. “Ten eerste kun je een lijst opstellen van objectieve eisen waaraan je de opgaven kunt toetsen. Daarnaast kun je op zoek gaan naar opgaven waar in jouw regio energie in zit. Zaken waar mensen echt warm voor lopen. Dat is een wat subjectievere aanpak. Die combinatie werd mij helder, en is ook waar wij op zullen gaan inzetten. Dan krijg je ook automatisch een mix van wat Rijk en regio belangrijk vinden.”
De bijeenkomst onderstreepte volgens Cimmermans ook een andere uitdaging: de noodzaak om al die ruimtelijke opgaven nog beter met elkaar te verbinden. “Die samenhang krijg je niet van de ene op de andere dag voor elkaar”, merkt hij op. “Zeker als je naast de fysieke ook sociale en gezondheidsvraagstukken in je plannen wilt meenemen. Dat signaal kwam tijdens de leerdag van alle kanten. Heel mooi om te zien: blijkbaar richten we ons op de relevante vragen.”
Vervolg
Ook Mayke Hoogbergen van BZK kijkt tevreden op de dag terug. “We waren aangenaam verrast dat de bijeenkomst zo soepel verliep en zo productief was, ondanks het feit dat alles online was”, zegt ze. “Er zat veel energie in de discussies.” Online sessies bieden ook voordelen, merkt ze op: op deze manier kunnen mensen vanuit het hele land elkaar wellicht vaker ontmoeten. “We zijn druk bezig na te denken over een vervolg. We willen graag specifieker ingaan op bepaalde vragen of thema’s, zoals: hoe betrek je de juiste stakeholders? Een combinatie van live en online lijkt me daarvoor ideaal. Daarbij is de NOVI-dag, in het voorjaar van 2021, voor ons een belangrijk moment waar we naartoe werken.
Achtergrond Omgevingsagenda’s
De Omgevingsagenda’s – gebiedsgerichte uitvoeringsinstrumenten van de NOVI – zijn in alle landsdelen volop in ontwikkeling. Dit proces begon in 2018 met een pilot in Oost-Nederland. Vanaf 2019 volgden de overige regio’s. Alle overheidslagen werken hieraan samen en betrekken ook maatschappelijke partijen. In de Omgevingsagenda’s brengen overheden per landsdeel de ruimtelijke opgaven in kaart, van energietransitie tot woningbouw. Ze leggen gericht verbindingen tussen bestaande initiatieven en zoeken naar ‘wat energie geeft’, met extra aandacht voor ‘blinde vlekken’ en situaties waarin opgaven schuren. De Omgevingsagenda’s inventariseren ook mogelijke oplossingen en bieden zo een basis voor integrale besluitvorming.
Meer informatie
Omgevingsagenda's
Landsdeel Oost komt als eerste met een integrale gebiedsgerichte aanpak
Webinar NOVI: van visie naar uitvoering
Uitvoeringsagenda NOVI 2021-2024