Nederland heeft een lange traditie in het bouwen met beton en staal, producten die fors bijdragen aan de CO2 uitstoot. Er bestaat een milieu- en klimaatvriendelijk alternatief: biobased materialen. Het verduurzamen van de bouwsector wordt in meerdere beleidsplannen gezien als noodzaak. Het gebruik van plantaardige grondstoffen voor bouwmaterialen kan hieraan een belangrijke bijdrage leveren. Aan de ene kant omdat het hernieuwbare materialen betreft, maar ook omdat deze materialen CO2 kunnen opslaan en de stikstofuitstoot beperken.

Biobased bouwen betekent innovatie. Het betekent anders gaan bouwen, maar wellicht ook anders gaan wonen. Anders denken over architectuur en onze relatie met het landschap. Het ontwikkelen van nieuwe woonvormen en het creëren van nieuwe productielandschappen.

De opgaven

In het kader van de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) heeft het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) samen met een brede groep opdrachtgevers (rijksoverheid, provincies, gemeente, kennis- en advieswereld) een Strategische Verkenning over Biobased Bouwen opgesteld.

Naast een objectieve kennisbasis, worden ook ontwerpstrategieën ontwikkeld voor duurzame en compacte verstedelijking en het herstel van het landschap en transitie in de landbouw (meer biodiversiteit en nieuwe verdienmodellen voor de landbouw). Alles met het doel om onze leefomgeving gezonder en schoner te maken en de duurzame verstedelijking te versnellen.

Uitwerking

Het programma is opgebouwd in vier fases.

Aanloop (fase 1)
In deze fase hebben we ervaringsdeskundigen geïnterviewd over dromen, daden, beleidskaders en praktische belemmeringen ten aanzien van houtbouw en biobased bouwen. Een selectie van 9 verhalen is gepubliceerd in de verhalenbundel Bouwen met Bomen.

Sprong (fase 2)
Uit de aanloop-fase bleek dat houtbouw, en in bredere zin het biobased bouwen, zeer kansrijk is. In fase 2 is een verdere verkenning gedaan en zijn de obstakels en de kansen (en meekoppelkansen zoals landschappelijke kwaliteitsverbetering) nader onderzocht. Conclusie: er zitten talloze voordelen aan biobased bouwen. Het lost zelfs meer problemen op dan gedacht. De onderzoeksresultaten zijn te lezen in de publicatie Strategische Verkenning Ruimte voor Biobased Bouwen (90Mb). Voor een lage resolutie PDF klikt u hier.

Landing (fase 3)
In deze fase wordt gewerkt aan het vormen van een brede alliantie van partijen die zich samen scharen achter een versnelling van biobased bouwen in de praktijk. Om vervolgens metdeze alliantie een gezamenlijke ambitie te formuleren. Lees de Call-to-action waarmee we in het najaar van 2020 een oproep gedaan hebben om biobased bouwen te versnellen. Het resultaat is ondertekening van de City Deal Circulair en Conceptueel Bouwen op 8 april tijdens de Innovatie Expo. Inmiddels hebben er 87 partijen ondertekend en zien we voor geïnteresseerde partijen nog de kans om hierbij aan te sluiten.

Realisatie (fase 4)
Samen met de partners van de City Deal zullen we de collectieve, individuele en gebiedsgerichte ambities formulieren voor biobased bouwen en stimuleren dat deze gerealiseerd kunnen worden. Met deze Intentieverklaring wordt de urgentie aangegeven (het waarom) en wat we met z’n allen hierin te doen hebben. De hoe-vraag wordt uitgewerkt via viertal prioriteiten:

1. Ambities 2023/2030 met een heldere richting
   narratieve en commitment alliantiepartners
2. Gebiedsgericht Innoveren
   ambities voor aantal specifieke gebieden organiseren
3. Bouwen aan Biobased ketens
   experimenteren en opschalen, systeemanalyse, gezelschapsvorming, financiering, stimuleringsregelingen
4. Business- en valuecases in stad en land
   via rekenen & tekenen kansen concretiseren

Dit doen we door op drie systeemniveau te werken: lokaal, horizontaal en verticaal.

Bekijk ook de Talkshow verstedelijking/circulair en conceptueel bouwen (Wachtwoord citydeal)

Nationale belangen waar het programma aan raakt

• 2. Leefomgevingskwaliteit
• 10. Beperken van klimaatverandering
• 13. Realiseren van een toekomstbestendige, circulaire economie.
• 18. Voedsel- en agroproductie
• 19. Cultureel erfgoed, landschap en natuur
• 20. Natuur en biodiversiteit

Verantwoordelijk departement en betrokkenen

Naast het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties zijn het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, het College van Rijksadviseurs, het Planbureau voor de Leefomgeving, de Provincie Noord-Brabant, de Provincie Zuid-Holland en gemeente Boxtel betrokken als opdrachtgevers van de Strategische verkenning Biobased Bouwen onder leiding van Marco Vermeulen als onderzoeksleider. Ook het Rijksvastgoedbedrijf, de Provincie Groningen en de gemeentes Rotterdam en Amsterdam, alsmede de ASN-Bank zijn betrokken. Er zijn ook partijen die aan vergelijkbare of aanverwante vraagstukken werken waarmee afstemming gewenst is, denk aan de City Deal Circulair en Conceptueel Bouwen en Holland Houtland.

Voor meer informatie kunt u een bericht sturen naar: postbusnederlandvanmorgen@minbzk.nl